مقدمه:
پیامبر اکرم صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله اوصاف منافقان را بیان کردند. منافقانی که حتی در صحرای غدیرخم نیز توطئه و کارشکنی می‌کردند و درصدد از بین بردن نظم و بی‌نتیجه گذاشتن آن اجتماع عظیم بودند. آن‌ها پیامبر صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله را اذیت می‌کردند. بنا بر بیان آیۀ اُذُن در غدیر، یکی از آن اذیت‌ها این بود که ایشان را ” اُذُن ” نامیدند. در این درس به آیۀ اُذُن می‌پردازیم.
فهرستی از مطالب این مقاله:
- «گوش» نامیدن پیامبر صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله!
- آزار پیامبر صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله با یک کلمه توسط منافقان
- رحمت و خیریتِ «بقیة اللّٰه» برای مؤمنان
«گوش» نامیدن پیامبر صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله!
وَ كَثْرَةِ اَذاهُمْ لى غَیْرَ مَرَّةٍ حَتّى سَمَّونى اُذُناً وَ زَعَمُوا اَنّى كَذالِكَ لِكَثْرَةِ مُلازَمَتِهِ اِیّاىَ وَ اِقْبالى عَلَیْهِ وَ هَواهُ وَ قَبُولِهِ مِنّى حَتّى اَنْزَلَ اللَّهُ – عَزَّوَجَلَّ – فى ذالِكَ
بارهاوبارها مرا اذیت کردند تا جایی که مرا “اُذُن” (گوش) و زودباور خواندند! آن‌ها به این جهت که من خیلی با علی علیه‌السلام می‌نشستم و او ملازم من بود و من متمایل و متوجه به او بودم، گمان کردند که من أُذُن و زودباور هستم. علی علیه‌السلام نیز با کمال میل، گفتار و اوامر مرا پذیرا بود.
آیۀ اُذُن در متن خطبۀ غدیر
از همین رو گفتند: از زودباوری و ساده لوحی پیامبر صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله است که این اندازه با علی علیه‌السلام مأنوس است!
آزار پیامبر صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله توسط منافقان
گاهی یک جمله باعث آزار و اذیت می‌شود و اذیت مؤمن با کمترین کلمه‌ای، عذاب اخروی را در پی دارد؛ چه رسد به اذیت پیامبر خدا صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله! قرآن کریم نسبت به اذیت رساندن به پیامبر صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله چنین هشدار می‌دهد:
إِنَّ الَّذِينَ يُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُهِينًا
احزاب/57
پس از آن اذیت‌ها و توهین‌ها از سوی منافقان به پیامبر صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله که ایشان را ” اُذُن ” نامیدند، خداوند آیه‌ای در این باره نازل کرد که رسول اکرم صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله نیز آن را در غدیرخم یادآوری کردند:
وَ مِنْهُمُ الَّذینَ یُؤْذُونَ النَّبِىَّ وَ یَقُولُونَ هُوَ اُذُنٌ
آیۀ اُذُن
و از آنان کسانی هستند که پیامبر صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله را آزار می‌دهند و می‌گویند: او “گوش” است!
پیامبر صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله به حرف همه گوش می‌دادند و کسی را تخریب شخصیتی نمی‌کردند؛ این به‌خاطر اخلاق کریمانه و دلسوزانۀ آن حضرت بود که واکنش متقابلی نشان نمی‌دادند. اما منافقان همه جا می‌گفتند: ما هرچه می‌گوییم، پیامبر صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله باورش می‌شود و قبول می‌کند و به تعبیری ساده لوح است![نعوذ باللّٰه] این گفتار باعث آزار پیامبر صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله بود.
قُلْ اُذُنُ [عَلَى الَّذینَ یَزْعَمُونَ اَنَّهُ اُذُنٌ] خَیْرٍ لَكُمْ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ یُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنینَ وَ رَحْمَةٌ لِلَّذینَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذینَ یُؤْذُونَ رَسُولَ اللَّهِ لَهُمْ عَذابٌ اَلیمٌ(1)
پیامبر صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله در واقع حرف شما منافقان را باور نمی‌کند بلکه حرف خدا را باور می‌کند و برای مؤمنین امان و رحمت است. کسانی که رسول‌خدا صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله را اذیت می‌کنند، برایشان عذابی دردناک مهیا شده است.
آیۀ اُذُن در خطبۀ غدیر
رحمت و خیریتِ «بقیة اللّٰه» برای مؤمنان
وجود مقدس امام زمان علیه‌السلام نیز برای همه خیر نیستند؛ چراکه قرآن می‌گوید:
بَقِیَّتُ اللهِ خَیرٌ لَکُمْ إنْ کُنتُم مُؤمِنینَ(2)
حضرت برای کسانی که مؤمن هستند، خیر و رحمت هستند.
رسول‌اللّٰه صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله می‌فرمایند: من از جبرئیل خواستم که مرا از رساندن پیام وصایت و امارت و تبلیغ ولایت امیرالمؤمنین علیه‌السلام در این جمعیت معاف کند چراکه در میان این‌ها منافقین وجود دارند.
پیامبر صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله آیۀ اُذُن را قرائت کردند: هرکس رسول‌اللّٰه صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله را اذیت کند، عذاب شدیدی در انتظار او خواهد بود!
پانوشت:
(1) توبه/۶۱
(2) هود/ ۸۶
