مقدمه:
به مناسبت نزدیک شدن به عید سعید غدیر، تعدادی از اسامی روز غدیر که هر یک دریچه‌ای به معرفت و شناخت بزرگ‌ترین عید جهان اسلام است را برای دوستان اهل‌بیت علیهم‌السلام بیان می‌کنیم.
عناوین این مقاله:
- روز اتمام حجت
- روز کامل شدن دین
- روز رانده شدن شیطان
- روز به خاک کشیده شدن بینی شیطان
- روز ترک گناهان کبیره
- روز چشم پوشی از گناهان شیعیان
- روز رفع قلم از محبین اهل‌بیت علیهم‌السلام
- روز قبولی اعمال شیعه و محبین اهل‌بیت علیهم‌السلام
- روز محمد صلّی‌الله‌علیه‌وآله و آل او
- “روز اوصیای الهی” از اسامی روز غدیر
- روز برطرف شدن غم و اندوه
- “روز بیان حقایق” از دیگر اسامی روز غدیر
- روز هدیه دادن
روز اتمام حجت
امام رضا علیه‌السلام در رابطه با عید غدیر فرمودند:
إِنَّ هَذَا يَوْمٌ عَظِيمُ الشَّأْنِ فِيه وَضَحَتِ الْحُجَجُ
شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ج2 ص752
روز غدیر، روزی عظیم الشأن است که در آن، حجت ها آشکار گشت (حجت بر همگان تمام شد).
در ادامه هم امیرالمؤمنین علیه‌السلام می‌فرمایند:
و هو يَوْمُ الْبُرْهَانِ
شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ج2 ص752
غدیر روز برهان است.
و نیز فرمودند:
هُوَ يَوْمُ الْإِيضَاحِ
شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ج2 ص752
روز آشکار کردن
با دقت به این نام برای عید غدیر و احادیثی که دربارۀ روشنی حجت و برهان در پیام غدیر بیان شد، به دست می‌آید که خطابۀ پیامبر اکرم صلّی‌الله‌علیه‌وآله در ابلاغ و معرفی مقام جانشینی و وصایت امیرالمؤمنین علیه‌السلام کاملا شفاف، صریح، بلیغ و خالی از ابهام بود. پس از روز غدیر، هیچ راه گریزی از پذیرش ولایت امیرالمؤمنین علیه‌السلام برای کسی نیست؛ چراکه حجت بر همگان تمام شد.
روز کامل شدن دین
در میان اسامی مشهور غدیر، روز اکمال دین به چشم می‌خورد. در روایتی آمده است که امیرالمؤمنین علیه‌السلام می‌فرمایند:
وَ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي أَكْمَلَ اللَّهُ الدِّينَ يَعْمَدُ اللَّهُ فِيهِ إِلَى مَا عَمِلَهُ الْمُخَالِفُونَ فَيَجْعَلُهُ هَباءً مَنْثُوراً
سید بن طاووس، اقبال الأعمال، ج1 ص464
در هجدهم ذی‌الحجۀ سال دهم هجری با ابلاغ ولایت و خلافت بلافصل امیرالمؤمنین علیه‌السلام به تمام مسلمانانی که در صحرای غدیر گردهم آمده بودند، دین اسلام کامل شد. جبرئیل به همراه آیه‌ای از سوی پروردگار، بر رسول اکرم صلّی‌الله‌علیه‌وآله فرود آمد و عرضه داشت:
الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دِيناً
مائده/3
روز رانده شدن شیطان
حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمودند:
يَوْمُ دَحْرِ الشَّيْطَانِ
شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ج2 ص756
غدیر روز رانده شدن شیطان است.
در روایتی از امام صادق علیه‌السلام آمده است که ایشان فرمودند:
أَنَّهُ لَمَّا قَالَ النَّبِيُّ ص لِعَلِيٍّ ع مَا قَالَ وَ أَقَامَهُ لِلنَّاسِ صَرَخَ إِبْلِيسُ صَرْخَةً فَاجْتَمَعَتْ لَهُ الْعَفَارِيتُ فَقَالُوا يَا سَيِّدَنَا مَا هَذِهِ الصَّرْخَةُ فَقَالَ وَيْلَكُمْ…
هنگامی که پیامبر اکرم صلّی‌الله‌علیه‌وآله به مردم گفت آنچه را که دربارۀ امیرالمؤمنین علیه‌السلام گفت و ولایت و سرپرستی او را به مردم اعلام کرد، ابلیس فریادی بس بلند کشید که تمام شیاطین و اعوان ابلیس دور او جمع شدند. آن‌ها گفتند: ای سرور ما! دلیل این فریاد چه بود؟ شیطان گفت: وای بر شما…!
تفسیر عیاشی، ج2 ص301
روز به خاک کشیده شدن بینی شیطان
يَوْمُ مَرْغَمَةِ الشَّيْطَانِ
سید بن طاووس، اقبال الأعمال، ج1 ص464
روز عید غدیر، روز به خاک کشیده شدن بینی شیطان است.
روز ترک گناهان کبیره
يَوْمُ تَرْكِ الْكَبَائِرِ وَ الذُّنُوبِ
سید بن طاووس، اقبال الأعمال، ج1 ص464
غدیر، روز ترک گناهان بزرگ است.
با واسطه قرار دادن پیامبر اکرم صلّی‌الله‌علیه‌وآله و امیرالمؤمنین علیه‌السلام به درگاه حق تعالی و با توبه و استغفار در این روز، می توان از گناهان بزرگ، پاک شد.
یکی دیگر از اسامی روز غدیر «روز ریختن بار گناهان» است. چنان که فرموده‌اند:
يَوْمُ تَحْطِيطِ الْوِزْرِ
سید بن طاووس، اقبال الأعمال، ج1 ص 464
امیرالمؤمنین علیه‌السلام در همین خطبه به یکی دیگر از اسامی عید غدیر اشاره کرده و می‌فرمایند:
يَوْمُ التَّزْكِيَةِ
سید بن طاووس، اقبال الأعمال، ج1 ص464
روز پاک شدن
روز چشم پوشی از گناهان شیعیان
يَوْمُ الصَّفْحِ عَنْ مُذْنِبِي شِيعَةِ أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ
سید بن طاووس، اقبال الأعمال، ج 1 ص 464
غدیر روز صفح یا چشم پوشی از گناهان شیعیان امیرالمؤمنین علیه‌السلام است.
از امام علیه‌السلام دربارۀ معنای صفح در آیۀ “فَاصْفَحِ الصَّفْحَ الْجَمِيلَ” پرسیده شد و حضرت فرمودند:
عَفْوٌ مِنْ غَيْرِ عُقُوبَةٍ وَ لَا تَعْنِيفٍ وَ لَا عَتَب
دیلمی، حسن بن محمد، اعلام الدین، ص307
صفح یعنی بخشیدن بدون عقوبت و مجازات و سرزنش و بازخواست.
روز رفع قلم از محبین اهل‌بیت علیهم‌السلام
هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي يَأْمُرُ اللَّهُ فِيهِ الْكِرَامَ الْكَاتِبِينَ أَنْ يَرْفَعُوا الْقَلَمَ عَنْ مُحِبِّي أَهْلِ الْبَيْتِ وَ شِيعَتِهِمْ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ مِنْ يَوْمِ الْغَدِيرِ وَ لَا يَكْتُبُونَ عَلَيْهِمْ شَيْئاً مِنْ خَطَايَاهُمْ كَرَامَةً لِمُحَمَّدٍ وَ عَلِيٍّ وَ الْأَئِمَّةِ
سید بن طاووس، اقبال الأعمال، ج1 ص464
غدیر روزی است که خداوند به فرشتگان فرمان می دهد که قلمشان را از محبین و شیعیان اهل بیت بردارند به مدت 3 روز و هیچ یک خطاهای ایشان را ننویسند به برکت و کرامت رسول اکرم صلّی‌الله‌علیه‌وآله و امیرالمؤمنین علیه‌السلام و اهل‌بیت صلوات‌الله‌علیهم
روز قبولی اعمال شیعه و محبین اهل‌بیت علیهم‌السلام
از دیگر اسامی روز غدیر می توان اشاره کرد به روز قبولی اعمال شیعه و محبین اهل‌بیت علیهم‌السلام. حضرت فرمودند:
يَوْمُ تُقْبَلُ أَعْمَالُ الشِّيعَةِ وَ مُحِبِّي آلِ مُحَمَّدٍ
سید بن طاووس، اقبال الأعمال، ج1 ص 464
عید غدیر روزی است که اعمال شیعه و محبین آل محمد علیم‌السلام قبول می‌شود.
روز محمد صلّی‌الله‌علیه‌وآله و آل او
امام رضا علیه‌السلام به نقل از اجداد پاک و معصوم خود فرمودند:
هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي جَعَلَهُ اللَّهُ لِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
روز غدیر روزی است که خداوند آن را برای محمد صلّی‌الله‌علیه‌وآله و آل محمد علیهم‌السلام قرار داده است.
“روز اوصیای الهی” از اسامی روز غدیر
حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام می‌فرمایند:
هَذَا يَوْمُ شِيثٍ هَذَا يَوْمُ إِدْرِيسَ هَذَا يَوْمُ يُوشَعَ هَذَا يَوْمُ شَمْعُونَ
شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ج2 ص756
غدیر، روز شیث و ادریس و یوشع و شمعون است.
طبق روایتی از امام رضا علیه‌السلام تمام انبیاء و اوصیای ایشان، حرمت و مقام روز غدیر را شناختند و در آن روز اوصیای خویش را به مردم معرفی کردند. همانند روزی که پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله، امیرالمؤمنین علیه‌السلام را به جانشینی نصب کردند.
وَ مَا بَعَثَ اللَّهُ نَبِيّاً إِلَّا وَ كَانَ يَوْمُ بَعْثِهِ مِثْلَ يَوْمِ الْغَدِيرِ عِنْدَهُ وَ عَرَفَ حُرْمَتَهُ إِذْ نَصَبَ لِأُمَّتِهِ وَصِيّاً وَ خَلِيفَةً مِنْ بَعْدِهِ فِي ذَلِكَ الْيَوْم
سید بن طاووس، اقبال الأعمال، ج2 ص262
خداوند هیچ پیامبری را مبعوث به نبوت نکرد مگر اینکه روز بعثت او، مثل روز غدیر بود و او حرمت غدیر را شناخت و در آن روز وصی و جانشین خود را به مردم معرفی کرد.
روز برطرف شدن غم و اندوه
امام رضا علیه‌السلام فرمودند:
هُوَ يَوْمُ تَنْفِيسِ الْكَرْبِ
غدیر، روز بر طرف شدن غم و اندوه است.
سید بن طاووس، اقبال الأعمال، ج1 ص464
“روز بیان حقایق” از دیگر اسامی روز غدیر
امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمودند:
يَوْمُ الْبَيَانِ عَنْ حَقَائِقِ الْإِيمَانِ
شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ج2 ص755
سزاوار است چنان که سیره اهل‌بیت علیهم‌السلام بوده و دستور پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله است، همان‌گونه که حاضران در صحرای غدیر، وظیفه داشتند این پیام نورانی را به غائبان برسانند، اکنون نیز این پیام را پدران به فرزندان خویش ابلاغ کنند.
قَدْ بَلَّغْتُ مَا أُمِرْتُ بِتَبْلِيغِهِ حُجَّةً عَلَى كُلِّ حَاضِرٍ وَ غَائِبٍ وَ عَلَى كُلِّ أَحَدٍ مِمَّنْ شَهِدَ أَوْ لَمْ يَشْهَدْ وُلِدَ أَوْ لَمْ يُولَدْ فَلْيُبَلِّغِ الْحَاضِرُ الْغَائِبَ وَ الْوَالِدُ الْوَلَدَ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَة
متن خطبۀ غدیر
ابلاغ کردم آنچه را که مامور به ابلاغ آن بودم. این ابلاغ، حجتّی است بر هر حاضر و غائب و بر هر انسان، چه شاهد باشد یا نباشد؛ متولد شده باشد یا به دنیا نیامده باشد. پس واجب است این پیام را هر شخص حاضر به شخص غائب و هر پدر به فرزندش تا روز قیامت برساند.
روز هدیه دادن
يَوْمُ الْحَبَاءِ وَ الْعَطِيَّةِ
سید بن طاووس، اقبال الأعمال، ج1 ص464
غدیر، روز هدیه دادن است.
در روز عید غدیر، وسعت دادن و هدیه دادن به افراد خانواده، دوستان و برادران دینی باعث زیاد شدن رزق و روزی انسان و موجب رهایی از آتش دوزخ می‌شود. مطابق روایت امام رضا علیه‌السلام که فرمودند:
هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي يَزِيدُ اللَّهُ فِي حَالِ مَنْ عَبَدَ فِيهِ وَ وَسَّعَ عَلَى عِيَالِهِ وَ نَفْسِهِ وَ إِخْوَانِهِ وَ يُعْتِقُهُ اللَّهُ مِنَ النَّارِ
سید بن طاووس، اقبال الأعمال، ج1 ص464
امام رضا علیه‌السلام فرمودند:
و الدّرهم فيه بألف درهم لإخوانك العارفين و أفضل على إخوانك في هذا اليوم، و سرّ فيه كلّ مؤمن و مؤمنة
دادن یک درهم به برادرانی که عارف به حق امامت هستند در روز غدیر، مساوی با هزار درهم است. به برادرانت در این روز بخشش کن و هر مرد و زن مؤمن را شاد نما.
ثقفی کوفی، ابواسحاق، الغارات، ج2 ص858
برای دسترسی کامل‌تر به اسامی روز غدیر می‌توانید به کتاب “اقبال الأعمال و مصباح المتهجد مراجعه کنید.
