زیارت جامعۀ کبیره صادر شده از محضر امام هادی علیه‌السلام دارای مضامین معرفتی بلند و سندی معتبر است که تمام علمای شیعه به آن اذعان دارند. این دروس شرح زیارت جامعۀ کبیره است که توسط حضرت آیت الله شیخ جعفر فاضل دامت برکاته در حرم مطهر امام رضا علیه‌آلاف‌التحیه‌و‌الثناء ارائه شده است.
عناوین این مقاله:
- دیدگاه علامۀ مجلسی در اعتبار زیارت جامعۀ کبیره
- رشد معرفتی شیعه برای دریافت زیارت جامعه
- اهمیت شرح زیارت جامعه کبیره
- سبب صدور زیارت جامعه
دیدگاه علامۀ مجلسی در اعتبار زیارت جامعۀ کبیره
این زیارت از لحاظ سند و دلالت، دارای قوی‌ترین سند و عمیق‌ترین معارف است. علامۀ مجلسی که استاد اعظم در این گونه معارف است می‌نویسند:
ما در جهان اسلام و جهان معارف شیعه از لحاظ سند و محتوا قوی‌تر، استوارتر و عمیق‌تر از زیارت جامعۀ کبیره نداریم.
سخن علامه مجلسی در اعتبار زیارت جامعه کبیره
[توجه کنید! فردی این سخن را می‌گوید که گوی سبقت را در مباحث علمی و معرفتی از دیگران ربوده است]
البته با بررسی این زیارت به همین نتیجه نیز خواهیم رسید. علاوه بر آن در میان اهل دل و اهل علم نیز هیچ زیارتی به اندازۀ زیارت جامعۀ کبیره مورد توجه قرار نگرفته است. به علاوه استوانه‌های علمی فراوانی در شرح این زیارت، تلاش کرده‌اند.
البته افرادی نیز هستند که در مراجعه به این زیارت، از مسیر حق منحرف شده‌اند. همچون آنانی که بدون دانستن مبانی دینی و اصول شریعت در مراجعه به قرآن گمراه شده و سر از ناکجا آباد درآورده و به انحرافاتی عقیدتی گرفتار شده‌اند. البته این خدشه‌ای به اعتبار این زیارت نمی‌زند؛ همان‌طور که به اعتبار قرآن ضربه نخورده است.
رشد معرفتی شیعه برای دریافت زیارت جامعه
این زیارت از جانب امام هادی علیه‌السلام صادر شده است. سبب آن نیز رشد فراوان شیعه در آن عصر، در پی تلاش‌های امامان قبل از ایشان بوده است. به دنبال این سطح معرفتی، امام هادی علیه‌السلام زیارت جامعۀ کبیره و زیارت غدیریه را در اختیار شیعه گذاشتند. زیاراتی که به تعبیری، اگر کسی این دو را بفهمد و درک نماید در رسیدن به تمام معارف در عصر غیبت کبری، او را کفایت کرده و نیازمند هیچ متن دیگری نخواهد بود.
با توجه به آنچه گفته شد اگر ما بتوانیم این دو زیارت را در شمار متون درسی قرار دهیم، زمینه برای رسیدن به بالاترین درجات معرفتی فراهم خواهد شد. چراکه بالاتر از مفاد زیارت جامعۀ کبیره در معارف عصر غیبت وجود ندارد. البته والاتر از آن، تنها از سوی امام عصر علیه‌السلام ممکن است در اختیار ما قرار بگیرد.
همانند فردی که به بالاترین درجات در ریاضیات رسیده و جمع و تفریق برای او امری عادی محسوب می‌شود. معرفت به دست آمده از زیارت جامعه در فهم دیگر روایات و زیارات و فهم رابطۀ میان آنها نیز بسیار مفید خواهد بود.
اهمیت شرح زیارت جامعه کبیره
سند این زیارت صحیح بوده و ما اعتبار آن را پذیرفته‌ایم و به بررسی آن نمی‌پردازیم. چراکه این زیارت سندی مورد قبول و محتوایی صحیح دارد و علمای بسیاری در حسرت شرح دادن این زیارت بوده‌اند.
حتی برخی در وصیت‌نامۀ خود نیز به این مهم اشاره کرده‌اند. اکنون ما به لطف امام رضا علیه‌السلام و در جوار این امام رئوف این توفیق را داریم که به شرح این زیارت بپردازیم. امیدواریم با توسل به اولیای الهی بتوانیم به فهم درست و کاملی از محتوای این زیارت دست یابیم.
سبب صدور زیارت
زیارت جامعۀ کبیره به درخواست موسی بن عبدالله نخعی مبنی بر بیان زیارتی جامع و کامل برای زیارت کردن تمام أئمه از محضر امام هادی علیه‌السلام صادر شده است. این زیارت دارای سندی معتبر و محتوایی عمیق است.
این زیارت از جهت شمول، برای زیارت کردن همۀ أئمۀ اطهار علیهم‌السلام مناسب است. از این رو زیارتی مطلقه محسوب می‌شود و هر امامی را می‌توان با آن زیارت کرد. از طرف دیگر این زیارت صفت “جامعه” را دارا و از لحاظ معرفتی تام و کامل است.
مطلقه بودن این زیارت به جهت مطلق بودن محل خواندن آن و جامع بودن آن مربوط به جامعیت محتوا و صحت انطباق مفاد آن بر همۀ أئمه علیهم‌السلام است.
