جناب ابن شهرآشوب مازندرانی از علمای بزرگ شیعه و صاحب کتاب ارزشمند “مناقب آل أبی‌طالب” هستند. نویسنده در این کتاب به موضوع مقتل الحسین علیه‌السلام و وقایع کربلا و اتفاقات پس از عاشورا می‌پردازد. ایشان در حلب و نزدیک قبر حضرت محسن بن حسین علیه‌السلام مدفون است.
ابو جعفر محمد بن علی صاحب کتاب مناقب آل أبی‌طالب، به جهت انتساب به جد خود مشهور به ابن شهرآشوب بوده (1) و با القاب عزالدین و رشیدالدین نیز شناخته می‌شود.
وی در سال ۴۸۸ق در شهر ساری ایران به دنیا آمد و در سال ۵۸۸ق در شهر حلب دار فانی را وداع گفت. وی در کوه جوشن در کنار زیارت گاهی منتسب به نام محسن بن حسین علیه‌السلام (2) به خاک سپرده شد.
باید دقت داشت که ابن شهرآشوب مدفون در شهر ساری، فردی غیر از ایشان است.
مرحوم ابن شهرآشوب از فقها و محدثین بزرگ شیعه است که در وصف ایشان عبارات کم‌نظیری نقل شده است.
مرحوم شیخ حسین نوری در وصف ایشان می‌نویسد:
فخر الشیعه و تاج الشریعه و البحر المتلاطم و الذی لیس له ساحل و محیی آثار المناقب و الفضایل و…
تمجید شیخ حسین نوری از ابن شهرآشوب
ویژگی‌های ابن شهرآشوب مازندرانی
- حافظۀ قوی و موفقیت در حفظ قرآن در کودکی؛
- علاقۀ فراوان به علم‌آموزی؛
- شاگردی ابن شهرآشوب در محضر بزرگانی همچون شیخ طبرسی صاحب مجمع البیان، حسن بن فضل طبرسی صاحب احتجاج، ابوالفتوح رازی، زمخشری سنی، فتال نیشابوری صاحب مقتل روضه الواعظین، قطب الدین راوندی و پدر و پدر بزرگ خود؛
- شاگردی برخی از علمای اهل‌تسنن و جامعیت خاص در مسائل میان شیعه و سنی؛
- تربیت شاگردان مشهوری همچون ابن زهره؛
- شجاعت وی در نقل روایات مطاعن؛ همچون نوشتن کتاب «مثالب النواصب» در زمان حکومت‌های جائر و ظلم و مناظره با حاکم شهر ساری.
مناقب ابن شهرآشوب و مقتل‌نویسی
آثار ابن شهرآشوب در موضوعات گوناگونی بوده که می‌توان به “اسباب النزول علی مذهب آل الرسول” و کتاب “مثالب النواصب” اشاره کرد. اما نام کتاب مورد نظر ما “مناقب آل أبی‌طالب” است که به مقتل سیدالشهدا در کربلا نیز پرداخته است.
در بیان مقتل سیدالشهداء علیه‌السلام و به عنوان مثال جریان‌های مربوط به انتقال سر مقدس امام حسین علیه‌السلام از أبی‌مخنف و شعبی و همچنین بلاذری و طبری نقل‌هایی دارد.
پانوشت
- فرزندان گاهی به نام پدر خودشان و گاهی به نام پدربزرگشان منتسب می‌شدند. از آن جهت که پدربزرگ شهرت بیشتری داشته است ایشان را به نام پدربزرگشان منتسب کرده و ابن شهرآشوب نامیده‌اند.
- می‌گویند که در جریان عبور کاروان اسرای کربلا، بانویی از اهل بیت امام حسین علیه‌السلام در این مکان یعنی حلب، وضع حمل نموده و فرزند فوت شده را در آنجا دفن کرده‌اند. نام آن فرزند، محسن بن حسین علیه‌السلام گفته شده است.
