مقدمه:
در مقالات قبل به آیۀ ولایت و شان نزول آن درباره امیرالمؤمنین علیه‌السلام اشاره کردیم. هم چنین به مساله خاتم بخشی امیرالمؤمنین علیه‌السلامدر نماز و توجه حضرت به سائل و شبهه ای در این زمینه پرداختیم. پیامبر صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله در ادامه خطابه با توجه به کمبود مومنان، زیادی منافقان ، فساد سرزنش گران و مکر مسخره کنندگان در همان اجتماع غدیر فرمودند:
وَ سَاَلْتُ جَبْرَئیلَ اَنْ یَسْتَعْفِىَ لِىَ السَّلامَ عَنْ تَبْلیغِ ذالِكَ اِلَیْكُمْ – اَیُّهَا النّاسُ – لِعِلْمى بِقِلَّةِ الْمُتَّقینَ وَ كَثْرَةِ الْمُنافِقینَ وَ اِدْغالِ اللّائِمینَ وَ حِیَلِ الْمُسْتَهْزِئینَ بِالْاِسْلامِ
من هم از جبرئیل درخواست نمودم که از خدا بخواهد مرا از رساندن این پیام در میان این جمعیّت معاف کند! زیرا من از کمی‌پرهیزکاران، زیادی منافقان، فساد انگیزی گناه کاران و نیرنگ مسخره کنندگان اسلام آگاهم!
متن خطابۀ غدیر
در این مقاله با این مطالب بیشتر آشنا می‌شوید:
- درخواست معافیت از ابلاغ
- برنامه منافقان در غدیرخم
- جریان نفاق در قرآن
درخواست معافیت از ابلاغ عمومی
این جمعیت 120هزار نفری حاضر شده در غدیرخم، توسط خود رسول خدا صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله جمع و گردهم آمدند. پیامبر اکرم صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله افرادی را فرستادند تا در بلاد و مناطق مختلف اعلام کنند که:
هر زن و مرد مسلمانی که توان آمدن به حج دارد، باید بیاید!(۱)
این امر سبب شد که جمعیت زیادی جمع شوند. این حج به طور مستقلّ بر همۀ مسلمانان واجب بود. [حاجیان و غیرحاجیان] همه باید شرکت می‌کردند و این به صریح امر خداوند متعال بود.
وجود این جمعیت پرشمار انکارناپذیر بود و در میان این جمعیت افرادی بودند که ایمان مستحکمی نداشتند. اکثر این جمعیت، طولِ اسلامشان بیش از یکی دو سال نبود!
اینجا بود که رسول اکرم صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله از خداوند درخواست معافیت از ابلاغ امر ولایت کردند. علت این درخواست معافیت، به بیان خود پیامبر صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله، همان فراوانی منافقان و اندک بودن تعداد مؤمنان در اجتماع غدیر بیان شده است.
برنامۀ منافقان در غدیرخم
امروزه بسیاری از مسلمانان با این که اجداد و پدرانشان مسلمان بوده‌اند، فهم درستی از اسلام ندارند؛ وای به حال نو مسلمانان آن روز!
بعد از فتح مکه مردم دسته‌دسته مسلمان می‌شدند ولی اعتقاد و اسلام و ایمانشان عمیق نبود!
حضرت رسول اکرم صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله در غدیرخم فرمودند: من علم دارم به اینکه متّقین در این جماعت خیلی کم و منافقان زیاد هستند. [نه این که اکثرشان منافقان باشند، اما در این جمعیت، منافقان زیادی حضور داشتند!]
در میان جمعیت، بعضی از منافقان برنامه‌هایی برای شورش و بر هم زدن نظم چند هزار نفری مسلمانان داشتند و پیامبر اکرم صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله را در آن میان مسخره می‌کردند.
جریان نفاق در قرآن
حضرت رسول صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله در ادامۀ خطابۀ غدیر به آیه‌ای از قرآن دربارۀ منافقان اشاره کرده و فرمودند:
الَّذینَ وَصَفَهُمُ اللَّهُ فى كِتابِهِ: بِاَنَّهُمْ یَقُولُونَ بِاَلْسِنَتِهِمْ ما لَیْسَ فى قُلُوبِهِمْ وَ یَحْسَبُونَهُ هَیِّناً وَ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ عَظیمٌ
کسانی که خداوند در قرآن چنین توصیفشان نموده است: آن‌ها چیزی را که در دل‌هایشان نیست به زبان می‌آورند و این نفاق خود را ساده می‌پندارند، در حالی که نزد خدا بزرگ است.
متن خطابۀ غدیر
پیامبر صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله از فتنه منافقان آگاه بودند. اما به جهت تبلیغ و بیان ولایت و خلافت امیرالمؤمنین علیه‌السلام و اطاعت فرمان “بلّغ” خداوند متعال، اذیت منافقان را تحمل کردند.
پیامبر اکرم صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله پرده از یکی از آزار و اذیت‌های منافقان در طول حیات شریف خود برداشتند و در غدیرخم به “آیه اُذُن” و تفسیرش اشاره فرمودند که در مقالۀ بعدی می‌توانید مشاهده بفرمایید.
پانوشت:
(۱) علامه مجلسی، بحارالأنوار، ج۲۱ ص۳۸۳
