مرحوم ابن قولویه از محدثین نامدار جهان اسلام است. او اثری در ارتباط با اباعبدالله الحسین علیهالسلام و گریه بر ایشان و “مقتل الحسین” علیهالسلام دارد. کتاب مهم و ارزشمند ایشان “کامل الزیارات” نام دارد.
توجه ویژۀ علمای شیعه به کامل الزیارات
ابن قولویه قمی متوفای سال 368ق، آن چنان مورد تمجید و تأیید علمای شیعه است که علامه مجلسی در این باره مینویسد:
کتاب ایشان از اصول معتبر و مشهور فقهای شیعه است.
یکی از چاپهای این کتاب با مقدمۀ علامه امینی میباشد.
کتاب ایشان که مشهور و موردنظر در بحث مقتلشناسی است، کامل الزیارات نام دارد. این اثر به اسامی مختلفی همچون «الزیارات» و «جامع الزیارات» و «کامل الزیارة» نیز شناخته میشود.
این اثر یکی از منابع مهم روایی و ادعیه در شیعه است که شیخ عباس قمی از آن بسیار بهره برده است.
اهمیت کتاب ابن قولویه در علم رجال
نکتۀ دیگر اینکه کتاب کامل الزیارات در زمینۀ علم رجال نیز دارای اهمیت است. مرحوم ابن قولویه همۀ راویان در این کتاب را بر اساس مبانی خود توثیق کرده و تمام روایات را از منابع صحیح و مشهور نقل میکند. بر اساس مبنای مؤلف حتی یک حدیث ضعیف در این نوشته وجود ندارد. فایده این تصریح آن است که در علم رجال بحث میشود که:
آیا تصریح ابن قولویه، وثاقت راویان کامل الزیارات را ثابت میکند یا نه؟
یک مبحث در علم رجال حدیث
این امر مخالفان و موافقانی دارد و طبق نظر بعضی علما بحث است که آیا این تصریح به وثاقت راویان توسط مرحوم ابن قولویه در مورد کل راویان کامل الزیارات است و یا تنها مشایخ و افراد بیواسطه در نقل را شامل میشود!
این کتاب اهمیت فراوانی داشته و به عنوان منبع کتب پس از خود همچون کتاب تهذیب و نهج البلاغه محسوب میگردد.
این کتاب مرحوم ابن قولویه دارای 843 حدیث در 108 باب است که بخشی از آن در رابطه با ثواب زیارات و بخشی نیز در رابطه با مقتل الحسین علیهالسلام است.