مقدمه:
یکی از فرهنگ‌های نادرست رواج یافته در میان جامعه منحصر دانستن انتقال سیادت از طریق به فرزند است. این تفکر نادرست با توجه به خطابۀ غدیر و دیگر ادلۀ نقلی رد شده و سیادت از طریق مادر نیز به فرزند منتقل می‌شود. فرزند از طریق مادر سیده نیز سید هستند.
در این مقاله با این مطالب بیشتر آشنا می‌شوید:
- غلط مشهور در مصداق سید
- ذریّۀ پیامبر صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله در نسل امیرالمؤمنین علیه‌السلام
- سید بودن نوادگان دختری پیامبر صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله
غلط مشهور در مصداق سید
آنچه همواره میان مردم رواج دارد این است که ذرّیه تنها از سمت پسر جریان پیدا می‌کند و سیادت تنها در نوادگان پسری جریان می‌یابد؛ اما پیامبر اکرم صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله در خطبۀ غدیر و دیگر فرمایشات خود با این تفکّر مخالفت کرده و به صراحت فرموده‌اند: من ذریه‌ای دارم که از مسیر حضرت زهرا سلام‌اللّٰه‌علیها ادامه دارد.
مَعاشِرَ النّاسِ اِنَّ عَلِیّاً وَ الطَّیِّبینَ مِنْ وُلْدى مِنْ صُلْبِه هُمُ الثَّقَلُ الْاَصْغَرُ وَ الْقُرْآنُ الثَّقَلُ الْاَكْبَرُ…
ای مردم! همانا على و پاكان از فرزندانم از نسل او، ثقل كوچك‌تر‌اند و قرآن بزرگ‌‌تر…
متن خطبۀ غدیر
ذریّۀ پیامبر صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله در نسل امیرالمؤمنین علیه‌السلام
پیامبر اکرم صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله در مجموع خطابۀ غدیر بیش از هفت مرتبه، کلمه” ذریّه” را به کار بردند و فرمودند: ذریّۀ من از صلب امیرالمؤمنین علیه‌السلام است. یکی از آن‌ها در این عبارت است که می‌فرمایند: «و الطیّبین من وُلدی» یعنی پاکانی از فرزندان من.
حضرت در این عبارت از واژۀ ” وُلدی” استفاده کردند؛ ایشان علاوه بر این در چند فراز بعد نیز از واژه” ذریّه” استفاده کرده‌اند.
با کمی‌دقت به نسبت امام حسن و امام حسین سلام‌اللّٰه‌علیهما با پیامبر صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله که از نسل امیرالمؤمنین و حضرت زهرا سلام‌اللّٰه‌علیهما هستند و اینکه با این حال، پیامبر اکرم صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله آن دو بزرگوار و امامان بعد را فرزند خود دانسته‌اند، به نکته‌ای ارزشمند در باب سیادت و” ذریّه” و مصداق” سید” خواهیم رسید.
سید بودن نوادگان دختری پیامبر صلّی‌اللّٰه‌علیه‌وآله
همان‌طور که فرزندان پسران ما، فرزند ما محسوب می‌شوند، فرزندان دختری ما نیز فرزندان ما هستند. سیادت نیز همان‌طور که از طریق پسران به نسل بعد منتقل می‌شود، به همین صورت از طریق دختران نیز منتقل می‌شود.
خلاصه مطلب اینکه فرزندی که مادرش سیده است، سید است. به علاوه او همان سیادت و شرافت و احترامی را دارد که سایر سادات دارند. علما در این حکم اتفاق‌نظر دارند؛ منتها در بحث خمس باید به ساداتی که سیادتشان از طرف پدر است، پرداخت شود که این صرفا یک حکم فقهی است.
