ازجمله عالمان شیعه که در آثارشان به موضوع “مقتل الحسین” علیهالسلام پرداخته‌اند می‌توان به جناب محمد ابن حسن فتال نیشابوری اشاره کرد. ایشان در کتاب “روضه الواعظین و بصیره المتعظین” به مقتل الحسین علیهالسلام پرداخته است. مرحوم شیخ طبرسی ملقب به امین‌الإسلام نیز در کتاب “اعلام الوری بأعلام الهُدی” مطالبی پیرامون مقتل این امام دارد.
شرح‌حال محمد بن حسن فتال نیشابوری
ایشان از علمای شیعه در قرن پنجم و از شاگردان شیخ طوسی و سید مرتضی و استاد ابن شهرآشوب بوده است.
آثار گوناگونی برای مرحوم فتال نیشابوری نقل شده است. از آن میان می‌توان به “روضه الواعظین و بصیره المتعظین” که در موضوع مقتل الحسین علیهالسلام است اشاره کرد. کتاب “التنویر فی معان التفسیر” نیز متعلق به همین نویسنده است.
ایشان در سال ۵۰۸ق در سنی حدود ۸۰ سال به دست شهاب الإسلام به شهادت رسید.
ابن شهرآشوب در کتاب مناقب خود مطالبی را از استادش محمد ابن حسن فتال نیشابوری نقل می‌کند.
ابن فتال از پدرش و از شیخ طوسی بهره فراوان برد و شاگردانی نیکو همچون علی بن محمد بن حسن نیشابوری را تربیت کرد.
مقتل الحسین علیهالسلام در کتاب روضه الواعظین
متأسفانه اکنون کتاب التنویر فی معان التفسیر ایشان در دست نیست و تنها کتاب ارزشمند دیگر ایشان به نام روضه الواعظین موجود است. از نام این کتاب نیز مشخص می‌شود که بخشی از این کتاب در رابطه با امام حسین علیهالسلام است.
محمد ابن فتال نیشابوری در جلد اول کتاب خود روایاتی از ائمۀ طاهرین علیهم‌السلام درباره مقتل الحسین علیهالسلام و فضائل سیدالشهداء علیهالسلام نقل می‌کند.
امین‌الإسلام شیخ طبرسی و مقتل ایشان
کتاب ارزشمند دیگر قرن پنجم در زمینه مقتل الحسین علیهالسلام که بسیار مورد توجه علما قرار گرفته، کتاب “اعلام الوری” تألیف شیخ ابوعلی فضل ابن حسن طبرسی ملقب به امین‌الإسلام متوفای سال 548ق است. نام کامل این کتاب “اعلام الوری بأعلام الهُدی” است.
مرحوم امین‌الإسلام طبرسی این اثر را در قالب چهار فصل به زندگی چهارده معصوم علیهم‌السلام اختصاص داده و در فصل سوم به مطالبی در ارتباط با امام حسین علیهالسلام و مقتل ایشان می‌پردازد.
مرحوم طبرسی در عصر حاکمان سنی خراسان زندگی می‌کرد. از همین رو سعی در رعایت اعتدال در مباحث داشت. شیخ طبرسی این اثر خود را به علی بن شهریار که در سال‌های ۵۱۱ تا ۵۳۴ ق حاکم مازندران بود و در این کتاب مورد تمجید قرار گرفته بود، هدیه داد.
این کتاب با وجود غیرمستند بودن روایاتش، به عنوان کتاب منبع شناخته می‌شود. چراکه مؤلف آن در اعتبار این اثر می‌گوید:
من در این کتاب تنها روایات بدون اشکال و مورد وثوق خود را نقل کرده‌ام.
همچنین ایشان در تألیف این کتاب از منابع بسیاری که اکنون در دسترس ما نیست بهره برده است. منابعی همچون “مغازی” ابان بن عثمان، “نوادر” احمد بن محمد بن عیسی اشعری قمی و “اخبار” ابوهاشم جعفری.
