در این که آیا معاویه لعنه الله علیه در جریان شهادت امام حسین علیه‌السلام نقش داشته یا نه؟ می‌توان از دو زاویه به این قضیه نگاه کرد. از اینکه به ظاهر یزید را از قتل سیدالشهدا علیه‌السلام منع کرد و از زاویه دیگر اینکه یزید را به کرسی خلافت نشاند و مخالفانش را از بین برد و حکومت ظالمانه وی را پایه ریزی کرد.
- نقش مستقیم نداشتن معاویه در شهادت امام حسین علیه‌السلام
- معاویه خطاب به یزیدبا حسین کاری نداشته باش!
- نقش معاویه در شهادت امام حسین علیه‌السلام
- از بین بردن مخالفان یزید توسط معاویه
نقش مستقیم نداشتن معاویه در شهادت امام حسین علیه‌السلام
اگر از این نگاه ببینیم که معاویه ، یزید را تشویق یا ترغیب به جنگ با امام حسین علیه السلام نموده باشد، سخنی نابجا و غیر قابل اثبات گفته ایم و شواهد تاریخی عکس این مطلب را که دوری از جنگ با اباعبدالله علیه السلام باشد را نشان می‌دهد.
پس در ظاهر قضایا و منقولات تاریخی شاهدی بر تحریک یزید توسط معاویه برای قتل امام حسین علیه السلام وجود ندارد.
معاویه خطاب به یزید: با حسین کاری نداشته باش!
آقای سید علی میلانی پیرو این نظریه می‌نویسند(1):
به نقل از شیخ صدوق فردی از امام صادق علیه‌السلام درباره شهادت سیدالشهداء علیه‌السلام سوال نمود و حضرت فرمودند که پدرم از پدرش این‌گونه نقل فرموده که معاویه در حال احتضار، فرزندش یزید را خواست و به او این‌گونه سفارش نمود:
فرزندم من گردن‌های سرکش را برای تو ذلیل کرده‌ام و سرزمین‌ها را برای مالکیت تو آماده کرده‌ام؛ ولی از سه نفر که در مقابل تو هستند می‌ترسم و این سه تن یعنی عبدالله بن عمر، عبدالله بن زبیر و حسین بن علی هستند. اینان در مقابل تو دردسر ساز خواهند شد. عبدالله بن عمر با تو همراه می‌شود ولی رهایش نکن(2). عبدالله بن زبیر را هر کجا یافتی تکه تکه کن؛ چرا که حکایت او با تو حکایت شیر و گله و مثال رویارویی او با تو مثل گرگ و سگ است. اما حسین بن علی را همان‌طور که می‌شناسی از رسول خدا بهره برده و به ناچار با اهل عراق همراه می‌شود. او به سوی آنها از مدینه خارج خواهد شد. اما در نهایت اهل عراق او را تنها گذاشته و از بین خواهند برند.(3)
بنابراین آنچه از خلاصه وصیت معاویه به دست می‌آید این است که به یزید سفارش کرده تا با امام حسین علیه‌السلام کاری نداشته باشد و عبدالله بن عمر را با پول بخرد، اما عبدالله بن زبیر را تکه تکه کند.
نقش معاویه در شهادت امام حسین علیه‌السلام
اما بنا به آنچه در جلسات قبل مطرح شد، جانشینی یزید، با دخالت جدی معاویه و از بین بردن و تبعید یا تطمیع مخالفان آن صورت گرفت. از همین رو می‌توان معاویه را شریک در جریان کربلا و در شهادت امام حسین علیه‌السلام دارای نقشی اساسی دانست.
از بین بردن مخالفان یزید توسط معاویه
از همان نظر که معاویه به قتل امام حسن مجتبی علیه‌السلام اهتمام کرد، مدعیانی چون عبدالرحمن بن خالد و سعد بن ابی وقاص را از بین برد تا فرزندش را به کرسی خلافت بنشاند. [با آنکه کاملا آگاه بود که یزید صلاحیت خلافت را ندارد]
اگرچه معاویه، یزید را به عدم جنگ با امام حسین علیه‌السلام نصیحت می‌کرد اما او صلح با امام حسن علیه‌السلام را زیر پا گذاشت و یزید را با آگاهی به شخصیت او به خلافت نشاند. از همین رو می‌توان معاویه را مسبب جریان کربلا و مستحق مذمت و قدح دانست.
پانوشت
(1) کتاب ناگفته‌هایی از حقایق عاشورا، آیت الله سید علی اصغر میلانی، تحت عنوان نقش معاویه در شهادت امام حسین علیه‌السلام، ص۱۰۷و ۱۰۸
(2) وی فردی بی‌عرضه بود و عمر نیز خلافت را به او نداد و می‌گفت که او عُرضه طلاق دادن همسرش را هم ندارد.
(3) امالی، شیخ صدوق، ص216
